Św. Dydaka, Kościół Rzymsko-katolicki, wspomina w liturgii 13 listopada, a 2 lipca przypada dzień jego kanonizacji.
Większość wierzących do dziś nic nie wie o Św. Dydaku, dlatego zapraszamy do krótkiego zaznajomienia się zarówno z postacią tego świętego jak i z historią kościoła bernardyńskiego w Wilnie.
Św. Dydak z Alcali, San Diego de Alcalá (ur. 1400 w San Nicolás del Puerto w Andaluzji, zm. 12 listopada 1463 w Sewilli) – hiszpański brat zakonny, franciszkanin, święty Kościoła katolickiego.
Był najpierw tercjarzem franciszkańskim, pracował w swoim rodzinnym kościele parafialnym w ogrodzie wykonując inne posługi. Zarobionymi pieniędzmi dzielił się z ubogimi. Następnie wstąpił do franciszkanów w klasztorze w Arizal koło Kordoby. Złożył śluby wieczyste. Posiadał dar mówienia o Bogu, dzięki któremu przyciągał wielu nawet uczonych teologów.
Przez osiem lat pracował jako misjonarz na Wyspach Kanaryjskich. Do Hiszpanii wrócił w 1449. W 1450 wziął udział w kanonizacji św. Bernardyna ze Sieny w Rzymie. Podczas epidemii dżumy przebywał w klasztorze w Aracoeli na Kapitolu. Uzdrawiał chorych, namaszczając ich rany oliwą, która pochodziła z lampek płonących przed ołtarzem Matki Bożej.
Gdy wrócił do Hiszpanii przebywał w Alcali, gdzie widziano w nim cudotwórcę.
Zmarł trzymając krucyfiks 12 listopada 1463. Kanonizował go Papież franciszkanin Sykstus V, 2 lipca 1588. Jest wspominany w kalendarzu liturgicznym Kościoła katolickiego, przede wszystkim przez franciszkanów 13 listopada, czczony w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej.
Św. Dydak jest patronem braci zakonnych oraz sycylijskiej Canicatti. Od jego imienia wzięła swą nazwę misja franciszkańska w Kalifornii, która później rozwinęła się w istniejące dziś miasto San Diego.
Ołtarz z obrazem św. Dydaka w wileńskim kościele bernardyńskim został po zamknięciu kościoła zdemontowany, a sam obraz Św. Dydaka przechowywano w kościele Ducha Świętego w Wilnie. Obraz został odnaleziony dopiero dzięki badaczom sztuki - dr Rucie Janoniene, która znalazła stare zdjęcia ołtarza sprzed demontażu w 1949 r. oraz dr Juozapasowi Blažiunasowi, który na podstawie tych zdjęć rozpoznał ten obraz wśród współczesnych zdjęć wykonanych dla Departamentu Ochrony Wartości Kulturalnych.
Ciekawostką jest, że w 2009 roku Žilvinas Radavičius przyszedł do kościoła Ducha Świętego i poprosił księdza aby poszukać obrazu św. Dydaka. Ksiądz z kolei poprosił aby przyjść ponownie za tydzień ale wówczas stwierdził, że tego obrazu w kościele Ducha Świętego nie ma; nie wiedział zapewne, że jednak obraz tam jest. Straciliśmy już nadzieję, że oryginalny obraz się odnajdzie - mówi Žilvinas Radavičius - dlatego znana polska portrecistka, witrażystka, poetka i artysta plastyk Wanda Rodowicz na podstawie zdjęć, moich wskazówek, współpracując z historykiem Mangirdasem Bumblauskasem oraz specjalistą grafiki komputerowej Markiem Wesołowskim, w 2012 roku namalowała nowy obraz Św. Dydaka. Ten nowy obraz św. Dydaka był wystawiony na wernisażu malarstwa Wandy Rodowicz, w Domu Kultury Polskiej w Wilnie w kwietniu 2014 roku, a wobec odnalezienia oryginału, został ostatecznie podarowany Wileńskiemu Hospicijum imienia bł. ks. Michała Sopoćki.
Ludzie przez wstawiennictwo św. Dydaka prosili o zdrowie, a po wyleczeniu się przynosili do kościoła srebrne wota, z których następnie był stworzony płaszcz. Srebro niedługo zdobiło obraz św. Dydaka: całe srebro kościoła było ofiarowane na potrzeby powstania Kościuszkowskiego, więc I połowie XIX wieku została stworzona mosiężna posrebrzana kopia płaszcza.
Historia odbudowy ołtarza miała trzy etapy: po przymusowej 60-letniej przerwie w 2009 roku został odrestaurowany i odbudowany ołtarz z jednym aniołkiem, drugiego aniołka nie było i nie było też obrazu św. Dydaka. W 2010 roku rodziny Rodowiczów i Radawicziusów ufundowały odtworzenie tego brakującego aniołka, którego wyrzeźbił artysta-rzeźbiarz Gintaras Černiauskas, a sam oryginalny obraz został odnaleziony į odrestaurowany w 2013 roku.
Potwierdziły się więc, znane ze źródeł historycznych, cudowne właściwości obrazu.
Dnia 2 lipca 2013 roku ołtarz św. Dydaka (naprzeciw kaplicy Trzech Króli) był uroczyście otwarty. We mszy św. z tej okazji i uroczystościach odsłonięcia obrazu udział wzięli przedstawiciele Królewskiego Związku Szlachty Litwy, Ruskiego Szlacheckiego Zebrania Litwy, dziennikarze radia Znad Wilii, Portalu Wilnoteka, gazet Tygodnik Wileńszczyzny i Kurier Wileński, programu "Klasika" z radia Litwy, Portalu PL DELFI, przedstawiciele duchowieństwa franciszkańskiego, artyści, przedstawiciele świata kultury i sztuki Litwy m.in. poetka Apolonia Skakowska, kompozytor Lidia Koroliova, laureatka międzynarodowych konkursów chopinowskich Dominika Dmuchowska oraz członkowie rodziny Radaviciusów i Rodowiczów m.in. przybyła z Francji poetka Maria Rodowicz, warszawski adwokat Maciej Rodowicz z rodziną oraz przedstawiciele młodej generacji zaprzyjaźnionego rodu Romerów i inni.
Pomysłodawcą i inicjatorem tego projektu jest działacz społeczny Žilvinas Radavičius. Inicjatorami jego kuzyni – piosenkarka Maryla Rodowicz oraz przedsiębiorca Jan Rodowicz. Nie możemy zapomnieć Teodora Zdzisława Rodowicza, który razem Žilvinasem Radavičiusem i Janem Rodowiczem był inicjatorem odbudowy, w tym samym kościele, witrażu w oknie za wielkim ołtarzem, a później witrażu w drzwiach. Kiedy bracia franciszkanie zmienili zdanie w ostatniej chwili, razem z innymi przedstawicielami tego rodu ufundował odbudowanie ołtarza św. Dydaka, za co w Pałacu w Wace Trockej szef Królewskiego Związku Szlachty Litwy Jonas Ragauskas w sierpniu 2009 roku odznaczył go herbem rodziny Rodowiczów i Radawicziusów „Rudnica“. Dewiza rodziny - “Cum amore vivimus et laboramus !” (Żyjemy i pracujemy z miłością !).
Ołtarz jest obiektem dziedzictwa historycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
